Edebiyatımızakazandırdığı “Dilan”, “Saragöl”, “Mahmudo ile Hazel”, “Aladağlı Mıho”, “Suç Kimde”, “804 İşçi” gibi yapıtlarıyla tanıdığımız Ömer Polat bu kez karşımıza “AdıDuman” adını taşıyan bir ilk gençlik romanıyla çıkıyor.

Akdeniz’inşirin bir kasabasının uzam olarak seçildiği yapıt, ülkemiz ve insanınıtoplumsal açıdan ortaya koymanın yanında gençliğe adım atacaklara da önemlisayabileceğimiz yaşantı örnekleri sunmaktadır.

 

Toplumsal yapı

 

Ömer Polat’ın “AdıDuman” adını taşıyan, üç çocuk kahramanın olduğu ilk gençlik romanında ülkemizintoplumsal yapısı hakkında önemli ipuçları veren bir yapıt Bu açıdan yarınınbüyüklerinin toplumunu tanıması ve birlikte olduğu insanlarla barışık yaşamasınıyardımcı olacaktır.

 

KahramanlarımızdanAli’nin Duman’ı aldığı göçerlerin Sarıkeçili Aşireti’nden olmaları bir yanıylaülkede feodal yaşamın sürdüğünü gösteriyor.Devletin yasaları yerine gelenek görenek geçerlidir, onların yaşadığı Toroslar’da.Ama son demlerini yaşamaktadırlar, aşiret yapısı da yavaş yavaş çözülmüştür.Sarıkeçili Aşireti’nden Mürsel Dede köpek yavrusu istemeye gelen çocuğunisteğini geri çevirir. Kendileri gibi kentte yaşayamayacağı inancındadırhayvanın. Aslında kentle yaşlı adamın anlatmak istediği yerleşen kapitalistilişkilerdir.

 

“… Bu dağlar Sarıkeçili aşiretinindir.Anladın mı? Bak, kala kala on üç çadır, beş on keçimiz kaldı. Bir de birkaçköpeğimiz var.” (s.14)

 

   KahramanlardanGüller’in ailesiyle de (anne, baba ve çocuktan oluşan) çekirdek aile yapısınınyerleştiğini, ama feodal yapının kalıntılarının da son günlerini yaşadığını göstermektedir,“Adı Duman”. Feodal yapının kalıntılarının olduğu bir ülkede eğitim sisteminde gericiizlere de rastlanmaktadır. Güller’in Din Dersi ve Ahlak Bilgisi öğretmeninin“Evrim Teorisi” karşıtı olması buna örnek gösterilebilir.

Kapitalizmartı değerin yani çalışandan daha çok kazanma sistemi olarak özetlenebileceksistemde insanların gelecek güvencesinin olmaması konusu da yapıta yansımış.Durum böyle olunca Ali’nin babasının sigortasının olmaması şaşılacak bir şeydeğildir. Yazar, dayanışmayla, yardımlaşmayla yarının daha güzel olacağınıküçük bir örnekle vermiş.

 

Kardeşliğin harman yeri: Anadolu

 

“Adı Yaman”dauzam olarak seçilen şirin sahil kasabası birçok kültürün bir arada kardeşçeyaşadığını göstermek açıdan iyi seçilmiş. Burada, sadece Türkiye’de yaşayanlarladeğil turistlerle de bir kaynaşma görüyoruz. Yazarın sunduğu ileti oldukça net:Normal koşullarda, herhangi bir kışkırtma olmasa insanlar kardeşçe yaşarlar.Anadolu insanın da mayasında bu kültür vardır.

Ali’ninbabasının tedavisi için Duman’ı satmak yerine gösterilen çabalar, insanlarınbirbirlerini hiç tanımasalar da (Türk, Kürt, Japon, Alman, Rus) dayanışmaiçinde olacaklarını, özveride bulunacaklarını göstermektedir,şarkılarını-türkülerini farklı dillerden söyleseler de.

 

“Mortiz amca yeniden gitarını alıyor,hareketli bir parça çalmaya başlıyor. Önce kızlı oğlanlı turist çocuklarkalkıyor, tepine tepine dans etmeye başlıyorlar, ardından biz kalkıyoruz.Kimimiz göbek atıyor, kimimiz halay çekiyoruz.” (s.86)

 

Sevgi

 

“Adı Duman”ınçocuklarımıza sunduğu koskocaman bir sevginin içinde hayvan ya da insan sevgisidiye bir ayrım yapmak olası değil. Kitapta önce çocuk en iyi dostununbir köpek olduğunu itiraf eder. Ama daha sonra insanların da ayırdına varır.İnsan ve hayvan arasında bir ayrımın olmadığını görür.

Yapılan çalışmalarlabir yandan   “Duman” adlı köpeğinsatışını önlemeye çalışılırken bir yandan da Ali’nin sigortası olmayan babasınıntedavi giderlerini karşılamaya yönelik olması sevginin katmerleşmesine yolaçıyor. Başta hayvan sevgisiyle kendini sınırlayan, en iyi arkadaşının Dumanolduğunu söyleyen Ali sonraları birçok arkadaş edinir, bu paylaşım sayesinde.

 

 

Gençlik Edebiyatı ve “Adı Duman”

 

Ülkemizde sonyıllarda, Gençlik Edebiyatı alanında önemli ürünler ortaya çıktığı gibi, genciyaşadığı topluma ve kendine yabancılaştıracak türden de çok sayıda kitappiyasaya sürülmüştür.

“Adı Duman”gençliğe ilk adımını atacak olanlara toplumunu ve kendini daha iyi tanımaolanağı sunmakla kalmıyor yaşadığı coğrafyanın dünü-bugünü hakkında da bilgilersunuyor. Bu bilgiler, kişinin kendisiyle, ailesiyle ve içinde yaşadığı toplumlabarışık olmasını sağlar, bana göre.

 

Ömer Polat’ın“Adı Duman” adlı ilk gençlik romanı yarının büyüklerine güzel ve anlamlı birarmağandır. Ülkemizin toplumsal yapısının belirtilmesi dışında, kardeşliğinanakarası olduğunu göstermesi açısından da anlamlıdır. Bu tür yapıtlarınçoğalması dileğiyle…

 

 

*Ömer Polat, Adı Duman, 1. Basım: Ekim:2009, EvrenselYayınları - İlk gençlikKitaplığı:1, İstanbul