SEFİLLER KERVANI
Türk ve Yunan Edebiyatı’nda Türk Kurtuluş Savaşı1922 öncesi ve sonrasını anlatan önemli yapıtlar var. Anı kitaplarını da buna eklersek ortaya hatırı sayılır bir bellek sunar bize edebiyat, tarih kitaplarının yanında
Sefiller Kervanı, Muğla’dan Yunanistan’a göç eden bir ailenin oğlu olan Tasos Avgerinos’un öykülerinden oluşan bir yapıt. Kitapta ağırlıklı olarak Türkiye’den Yunanistan’a göçen insanları anlatmaktadır. Bunun yanında Yunanistan tarihinden izler, çocuklar, kadınlar, eğitim… konularına da rastlıyoruz.
“TÜRK TOHUMLARI”
Tasos Avgerinos öykülerinde Yunanistan’a yüzyıllardır yaşadıkları toprakları bırakıp giden insanlar düş kırklığına uğradıklarını belirtir. Çünkü anavatan olarak gördükleri Yunanistan’da hiç beklemedikleri şeylerle karşılaşırlar. Üstelik de “Türk tohumu “olarak görülürler. Başta doğru dürüst kalabilecekleri bir yer bulamazlar. Öyle ki mağarada kalanlar bile vardır, bir süre sonra çıkartılacakları derme çatma evlerin yanında. Mağara öyküsünde ailesinin yaşadığı mağaranın arkadaşlarınca alay konusu edilmesine kızar çocuk. Taş ocağından aldığı dinamitlerle mağarayı kullanılamaz bir duruma getirir.
Ancak hayvanların yaşayabileceği depolara kapatılırlar, battaniye diye yanında getirdiklerinden daha berbat paçavraların üzerinde yatırırlar, Bir Dönemin Ardından adlı öyküde anlatıldığı gibi.
“Buraya kavuştuğumuz gibi, bizi ancak hayvanların yaşayabileceği bir depoya doldurmuşlar, battaniye diye yanımızda getirdiklerimizden daha berbat paçavralar üzerinde yatırmışlardı. Üç ay boyunca kuru ekmek dışında yiyecek yüzü görmemiştik.” (s.124)
Göçmenleri, öteki adıyla “Türk tohumlarını” Kin adlı öyküde belirtildiği gibi rakip olarak görür, anavatandakiler. İşyerini kundaklarlar İordanis Zebetoğlu’nun binbir emekle yaptığı, rekabet etmek yerine, Kin adlı öyküde.
“…Akşamları görüştüğü “Türk tohumlarına “ kin ve nefret besleyen ve kendisi gibi düşünenler arasında aşırıya kaçanını görmemişti.” (s.30)
Anadolu’dan anavatana gelen Rumları işsizlik beklemektedir. İş bulmak oldukça zordur. Bulunsa bile alınan ücret oldukça gülünçtür. Bunlardan pek azı ekmeğini kazanmayı becerir.
ÇOCUKLAR, KADINLAR VE EMPERYALİZM
Tasos Avgerinos’un Sefiller Kervanı adıyla Rıza Özlütaş tarafından Türkçe’ye kazandırılan öykülerde savaşların değişmez iki mağduru olan kadınlar ve çocuklar belirli bir yer tutar.
Mağara adlı öyküde Anadolu’dan Yunanistan’a göç eden bir ailenin çocuğu anlatılır. Arkadaşlarından nerde oturduğunu sürekli saklar. Çünkü mağarada oturuyorum demekten utanmaktadır. Çocuklar kimileyin seyyar satıcı kimileyin de ucuz işgücü olarak görülür, tıpkı kadınlar gibi.
Eğitimden koparılıp çalışmak zorunda bırakılan ve buna karşı savaşım veren öğretmeni buluruz Sefiller Kervanı’nda. Kökünden Sökülmüş Ağaç öyküsünde yılbaşı çamını baharda yeşermesi için babasına ekmesini isteyen yoksulluk içinde, ama umut dolu bir çocukla karşı karşıyayız.
Kadınların da beklentileri vardır gelecekten. Umutsuz değillerdir. Boş Hayaller’de Evantia Stavrianu Hanım umut doludur, karşı evde oturan Muğlalı Sultana Karavasili onun gelecekten beklentilerine anlam vermese de. Karavasili Hanım ise umutlarını krala bağlamıştır, Venizeloscu Stavrianu’nun tersine.
Muğla’dan göçmen bir ailenin kızı evlenmek için uğraşır, ama dolandırılır Vitrin Mankeni öyküsünde. Dişi Kurt’ta yokluk içindeki Nina’nın özlemlerinin tanığı oluruz, içimiz burkularak okuruz öykünün son bölümünü.
Yazar sonuç olarak halkaların boğazlaşmasını emperyalist güçlere bağlar, Rumların başına gelenlerden hareketle.
“Küçük Asya’nın bir daha kendilerine yurt olmayacak şekilde kaybolup gittiğinin bilincine varmamış olmamalarıydı. İki kıta ve beş denizin ortasında kurulan kısa ömürlü Yunanistan, nasıl İngiltere ve Fransa’nın çıkarlarının çakıştığı bir dönemin ürünü idiyse, aynı şekilde Küçük Asya’da bu emperyalist güçlerin çıkara dayalı rekabetlerinin bir sonucu olarak Türklere teslim edilmişti gene ve Yunanlılar yerlerinden yurtlarından sürülmüşlerdi….” (s.23)
Tasos Avgerinos, Sefiller Kervanı, adlı öykü kitabı yer yer bizi anımsatan görünümüyle bir halkın emperyalistlerin oyununa gelmesi sonucunda yaşadıklarının bir bölümünü usta bir biçimde anlatmış.
* Tasos Avgerinos, Sefiller Kervanı, Evrensel Basım Yayın, 2005-İstanbul
http//yazarmustafaaslang.tr.gg