BENDEN SELAM SÖYLEYİN DİDO SOTİRİYU’YA

 

Dido Sotiriyu’nun ülkemizde çok tanınan romanlarından Benden Selam Söyle Anadolu’ya İzmir civarında yaşayan Rum vatandaşlarımızın I. Paylaşım Savaşı ve sonrasında yaşadıklarını anlatıyor, önceki yıllardan başlayarak.

 

Yazar Rumlarla-Türklerin arasını açanların Avrupalıların olduğunu sık sık vurguluyor. Rumlarla-Türkler kardeşçe yaşamaktadırlar. Türkiye’nin bu kardeşlik ortamından rahatsızlık duymaktadırlar. Öyleyse bu iki halkın arası açılmalıdır.

 

“… Ama bir halkın yanında kardeşçe yaşamış olan bir başka halkın değişebilmesi için, büyük bir kin birikimine ihtiyaç vardır. Nitekim propagandanın zehrinden uzakta yaşayan Türkler, daha yıllar boyunca, bizlere kardeş muamelesi yapmakta devam edeceklerdi…” (s.45)

 

Kışkırtmalara başlıyorlar. Ortalıkta İtalyan, Alman, Fransız ajanları dolaşmaktadır. Kin birikimi yaratmak için ne gerekirse yapılıyor. Bildiriler dağıtılıyor… Bütün Ortadoğu’da bu yönde bildiriler dağıtılıyor. Bildiri doğrudan Türkiye’de yaşayan Hıristiyan vatandaşlarımızı hedef almaktadır.

 

“Eğer biz Türkler açsak ve ıstırap çekiyorsak, bunun bütün sebebi, servetlerimizi ve ticaretimizi ellerinde tutan gavurlardır! Bunların istismarına ve küstahlığına daha ne kadar zaman göz yumacağız? Gavur mallarını satın almayın. Onlarla her türlü ilişkiyi kesin… Ne ihtiyacınız var dostluklarına?...”  (s.45)

 

Türkiye ticaretine Hıristiyan nüfus egemendir, I. Paylaşım Savaşı öncesinde. Avrupalılar bu pazara girmek ticari egemenliklerini kurmak istiyorlar. Rumları önlerindeki bir engel, rakip olarak görüyorlar. Fakir Türk halkına fakirliklerinin sorumlusu olarak Rumlar gösteriliyor.

Kışkırtmaları kimlerin ve hangi amaçla yaptıklarını yapıtında veriyor, Dido Sotiriyu. Bu bildirinin arkasında Deutsche Paletsine Bank (Filistin Alman Bankası) vardır. Dağıtan da bu kuruluştan başkası değildir, Jön Türklerin dağıttığı söylenen bildirinin, Dido Sotiriyu’ya göre.

 

I. Paylaşım Savaşı ile birlikte Türkiye Almanya ile yakınlaşıyor. Zaten savaştan önce haddinden fazla Alman Türkiye’ye giriş yapmıştır, çeşitli görüntüler adı altında. Bu yakınlaşma içerideki Rumlarla da uzaklaşmayı birlikte getiriyor. Kıyı bölgelerinde başlayarak bu vatandaşlarımız topraksızlaştırılmaya başlanıyor. Bunlarla da yetinilmiyor, asker işçi taburları oluşturuluyor, onlardan. Kaçaklar ise yapılan gizlenme yerlerinde kapalı bekliyorlardı. Geceleri gizlice ailelerinin yanına gidebiliyorlardı. Bundan dolayı kadınlar uyumayıp eşlerini bekliyorlardı hep.

 

Yerleşik durumdakiler göçe etmeye başlıyor. Bu göç sırasında Rum ve Ermeni ölüyor, yollarda.

 

“İşlerini, mallarını, evlerini bırakıp küçük topluluklar halinde, Anadolu rüzgarlarının dövdüğü yollara atılıyorlardı. Dağlarda kar altında iki büklüm, kurak bölgelerin boğucu sıcağında susuzluktan inleyerek yürüyorlardı hep. Yüzbinlerce Rum ve Ermeni böylece telef oldu.” (s. 56)

 

İzmir işgal ediliyor. Yerli Rumlar işgali sevinçle karşılıyorlar. Yunan ordusuna katılıyor erkekler. Türk evlerine ve köylerine baskınlar yapıp çok sayıda insanı öldürüyorlar.

Yunan Ordusu bozguna uğrar. İzmir’in Türkler tarafından yeniden alınır. Rumların ve Yunan askerlerinin çok zor günler geçirdiklerini yazıyor, Dido.

Yazar batılı devletlerce Yunanlıların aldatıldığını belirtir, romanda. Çünkü bu devletler onların eline silah verip Türklerin üzerine sürmüştür. Sotiriyu’nun yazdığına göre cetvelle sınır çizen sömürgeci devletler kandırmıştır onları.Neden mi? Türkiye’de onlara rakip olacak Hıristiyanların temizlenmesi gerekti ve bu sayede yapılabilirdi. Yapıtın sonunda kardeş ulus Türklere karşı onları düşman edenlere ağzına geleni söylemektedir.

 

“Benden selam söyle Anadolu’ya… Toprağını kanla suladık diye bize garezlenmesin… Ve kardeşi kardeşe kırdıran cellatların Allah bin belasını versin!.” (s.299)

 

Dido Sotiriyu, Benden Selam Söyle Anadolu’ya adlı romanında oldukça soğukkanlı. Olabildiğince duygularına kapılmamaya çalışmış. Savaşın perde arkasını irdelemiş. Bir yerde halklara kardeşçe yaşama uyarısıdır, bu yapıt. Asıl önemlisi emperyalist devletlere kanıp yüzyıllarca birlikte yaşadığı kardeş bir halkla savaşmaya kalkmasının ne kadar kötü bir şekilde sonuçlandığını vermesidir. Bugün her zamankinden fazla okunmalıdır, bu yapıt.

 

Selamlar Dido Sotiriyu’ya!...

 

* Dido Sotiriyu, Benden Selam Söyle Anadolu’ya, Çeviren Attila Tokatlı, Alan Yayıncılık-İstanbul