ŞIK

 

 Şık, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın mizahi yanı ağır basan romanlarından biridir. Şık’da,  yazar batılılaşma konusunu irdelemektedir.

 

Batılılılaşma

 

Batılılılaşma konusuna romanlarında oldukça geniş yer veren bir yazardır, Hüseyin Rahmi. Batılılılaşmaya kalkıp da gülünç duruma düşen insanları Şık romanındaki iki kahramanı sayesinde vermektedir: Şatırzade Şöhret ve Madam Pötiş. Batılı olmaya kalkan ama bunu yüzüne gözüne bulaştıran, batılılılaşmayı sadece giyim kuşam taklidi sananları eleştirmektedir. “Frenk’ten ziyade Frenk olmak” oldukça anlamlıdır, bence, konumuz açısından bakacak olursak.

 

Şatırzade tipi sayesinde Hüseyin Rahmi erkeğin erkek, kadının kadın gibi olması gerektiğini savlar. Bir erkek kadın gibi olmaya yeltenmemelidir. Kişi olduğundan başka görünmeye, yaşamaya kalkmamalıdır. Aksi halde Şatırzade Şöhret gibi gülünç durumlara düşmekten kurtulmayacağı gibi başı da beladan kurtulmayacaktır. Ayrıca burada bir Batı tartışması olur. Yazar, bu ortamı bilerek, sırf Batı tartışması yapılsın diye oluşturmuştur.

 

“Alafrangadır diye Avrupa’da ne kadar kabayih var ise onları taklit edeceğinize biraz da muhasenat cihetini icraya gayret etseniz a! Tırnağını kunduracı Andonaki de uzatıyor. Eğer bu da bir meziyet ise bu meziyetten ise o meziyetten teşerrüfe, tefahüre o herif de sizin kadar hak kazanıyor demektir. Siz alafranganın öyle cihetlerine özeniniz ki ondan husule gelecek şerefte böyle Andonakiler müşterek bulunmasın.” (s.69)

 

Mizah

 

Şık mizahi öğeler üzerine kurulmuş bir romandır. Batının bilimsel değerlerini almak yerine sadece giyim kuşamını taklit edenlerin düştüğü gülünç durumları başarılı bir şekilde vermiştir, bu sayede.

 

Hüseyin Rahmi romanında gülünç öğeleri farklı kültürlerin birbirini yanlış anlamalarından, bir şeyin işlevi dışında kullanılmasından doğan aksiliklerden, abartmalardan… yararlanarak oluşturmuştur.

 

İstanbul

 

Yazar, Şık adlı romanında döneminin İstanbul’undan söz eder. Kahramanı Şatırzade Şöhret ve Madam Pötiş’in sürüklediği romanı Pangaltı’nda geçer, her ne kadar roman   bahçesinde sonlansa da.

 

Yazar, Şatırzade Şöhret ve sevgilisi Madam Pötiş’in bulduğu sokak köpeği sayesinde rezil oldukları gece sokakta kalır. Madam Pötiş de onu oracıkta bırakır. Şatırzade  Şöhret İstanbul sokaklarını tehlikeli bulduğu için bir yere gitmeye korkar.

 

Yapıt ayrıca İstanbul’un kimi önemli yapıları hakkında da bilgi verir. Örneğin:Sen Antuan kilisesinin kuruluşu gibi.

 

Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Şık adlı romanı batılılaşmayı yanlış anlayanları eleştirmenin yanında zamanının İstanbul’u hakkında da kimi ip uçları veren, mizahi öğelerin ağırlıkta olduğu bir romandır.

 

*Hüseyin Rahmi Gürpınar, Şık- Tutuşmuş Gönüller, Everest Yayınları’nda Birinci Basım:Temmuz 2009-İstanbul