BRANDES’İN KARARI

 

Eduard Marquez’in romanı Brandes’in Kararı birçok izleği  bir arada ve uyumluca okura sunan bir yapıt. II. Paylaşım Savaşı yıllarının ağırlık kazandığı gözlense de sanat ve sanatçı sorumluluğu üzerinde durmaktadır.

 

Bilge Eduard Marquez ve mutluluk

 

Eduard Marquez’in Brandes’in Kararı  adlı yapıtını oluşturan tümceler bilgelik yüklü. Olay örgüsünün merakla sarmallaştığı romanın bütününde yer alan damıtılmış sözler, yapıta doyumsuz bir tat vermiş.

 

Yapıtın önemli görüşlerinden birisi de mutlu olmaktır. Romanın sonuna doğru kahramanımıza ölüm döşeğinde babasının söylediği bir sözü paylaşır okurla; “Mutlu olmayı sakın unutma”  Bana göre, bu Eduard Marquez’in okura söylediği bir sözdür. Çok olumsuz koşullarda da olsak çevredeki en ufak şeylerden iyi şeyler görmek ve duymak gerekir.

 

Brandes’in Kararı’ndaki kahramanımız gibi, cephede bile resim çizmek ya da bir kuşun görünümünden mutluluğu yakalayabilmek. Bunun için karar vermek, yaşamda seyirci konumundan kurtulmak gerekir, Eduard Marquez’e göre.

 

“Bir sabah resim yaparken, siperin korkuluğunun az ötesinde nasıl olmuşsa hayatta kalmış bir deve dikenine bir saka kuşu konmuştu. Bir hafta süren yağmurlardan sonra, o çamur deryasının içinde kuşun renklerinin yoğunluğu adeta bir nimetti. Başındaki kırmızılar, kanatlarındaki sarı şeritler, göğsünün beyazı, kuyruğunun siyahı…” (101)

 

Yaşamak ölmeye yeğdir. Yaşamak için ise bir neden olması gerekir. Seyirci olmamak gerek. Seyircilikten kurtulup en kısa zamanda sahaya inip oyuncu olmak gerek. Yaşamak için bir nedeni olmayan zamanından önce ölür.

 

Çocuklu, koku ve anılar…

 

Yapıt, geçmişe yolculuk üzerine kurulmuş. Kahramanımızın çocukluğuna kadar iniliyor, kimi ruhsal durumlarının açıklamasına yardımcı olması için. Olgunluk çağındaki kahramanımız anılarının anımsayabildiklerini okurla paylaşıyor. Koku anımsamaya yardımcı bir öğedir, anıların kıvrımlı yollarında dolaşırken.

 

Faşizm ve sanat

 

Brandes’in Kararı faşizmin sanata olan düşmanlığını dile getiren bir yapıt.  Hitler’i eleştiren yapıtların yasaklanması… Bunun için özel ajanları vardır Hitler’in. Tiyatroda oyun izleniyor ve ardından Hitlerle alay edildiği gerekçesiyle kabare kapatılıpkumpanya üyelerinden bazıları tutuklanır.

 

“O gece nöbette olan ajanların kim olduklarını, yani salonun arkasında oturan o iki tipi bir kez saptadıktan sonra, kabarenin sahibi sahneye çıkıp kolunu yukarı kaldırarak seyircileri selamlarmış.” (s.98)

 

Eduard Marquez’in Brandes’in Kararı adlı romanı bir bilgeliğinin Hitler faşizminin insanı yiyip bitiren yıllarında bile var olmak gerektiği üzerinde duran sanatın büyük gücünü gösteren bir yapıt.

 

*Eduard Marquez, Brandes’in Kararı, Çeviren: İnci Kut,I. Basın:Haziran 2009, Can Yayınları - İstanbul