KIBRIS SORUNU MU?
Yaseminler Tüter mi Hala? Alev Alatlı'nın Kıbrıs sorunu yanında Yunanistan, İngiltere'nin Türkiye, Kıbrıs ve Kıbrıslı ile ilişkilerini anlatan bir roman. Yazarın kahraman olarak seçtiği Eleni Naciye tipi Türk-Rum-İngiliz ve Yunan kahramanlarla buluşturuluyor yapıtta. Bu da yapıtın içerik olarak güçlenmesini sağlamış.
Eleni Naciye
Alev Alatlı'nın Kıbrıs sorununu anlattığı Yaseminler Tüter mi Hala? adlı romanını bir Rum kahramanı üzerinden anlatmış. Asıl adı Eleni olan Rum kadın Kıbrıslı bir Türkle evlenince Naciye adını alır ve Müslüman olur. Ancak işler öyle sanıldığı gibi tıkır tıkır işlemez ve Eleni Naciye Soluğu önce Rum kesiminde alır ardından da Pire'de. Amacım burada romanın özetini vermek değil. Anlatacaklarımın daha iyi anlaşılması açısından gerekli gördüm, bu kısa açıklamayı.
Eleni Naci'ye Rum'la olan ilk ilişkisinden sonra Türk'le evliliği ona başka bir kültürü daha tanımasına ve benimsemesine yol açıyor. Her iki kültürü de ruhunda barışık yaşatan Eleni Naci'ye dış baskılar nedeniyle kendini ifade etme olanağına sahip olamıyor. Özellikle romanın son bölümü kahramanının iki dinden nasıl etkilendiğini anlatması oldukça önemlidir önemlidir, bana göre.
"Kanlı elini kaldırdı, alnını bulmaya çalıştı.
"Eşhedü enla ilahe illallah hareketi ayarlayamadı, haç çıkarmayı tamamlayamadığında kelime-i şehadetin yarısındaydı henüz." (s.221)
Yazar Kıbrıs'taki sorunlara tek bir açıdan bakmıyor. Kıbrıslı - Türk ve Kıbrıslı Rum ve Yunan açısından bakmış, İngilizleri de çok dışarıdan tutmayarak. Rumların Yunanistan ve İngilizlerle ilişkilerini kapı komşuları Türklerle olan ilişkilerinden soyutlamayarak anlatıyor. Ayrıca "vakanüvis" bölümleriyle de kurgusan çok belge sunuluyor okura. Bu bölümlerde İngilizlerin kıbrıslı Türklere, Kıbrıslı Rumlara Türkiye ve Yunanistan'a bakışlarını da gösteriyor.
Anadolulu Rumlar
Yunan Edebiyatı’nın önemli yazarlarının yapıtlarında Anadolu’dan çeşitli nedenlerle Yunanistan’a gidenleri halkın hemen bağırlarına basmadıklarını görüyoruz. Hatta onların Rumluklarını bile kabul etmeyip “Türk dölü” dediklerini okuyoruz. Dahası Anadolu’dan giden Rumlar onların gözünde Türk’tür.
Alev Altlı’nın Yaseminler Tüter mi Hala? adlı yapıtında Anadolu’da gidenlerin karşılaştıkları muamelenin benzerini Kıbrıs’tan giden Rumlara da yapıldığını okuyoruz. Hatta kahramanımız Eleni Naciye’nin yaşamının sonlanmasına neden bu anlattıklarımızdır. Eleni Naciye’nin Pire’de tanıştığı Türkiyeli Rumların da derdi kabul edilmemektir.
“… Bir de, bana ters bakıyorlar, Anadolulu oldun mu, bittin. Anadolu dediğin “faşisttir” deyip çıkıyorlar işin içinden. Geçenlerde biri, resmen Türk diye bağırdı arkamdan. Görmedim herifi.” (s. 176)
Alev Alatlı'nın Yaseminler Tüter mi Hala? adlı romanında Kıbrıs'ın İngiltere - Yunanistan-Türkiye üçgeninin karşısındaki durumunun yanında ada halkının kültürel yapısını da duyumsayacaksınız.
Alev Alatlı, Yaseminler Tüter mi Hala?, Everest Yayınları-İstanbul
