ÇUKURDA
Neşe Cehiz birçok dizinin senaryo yazarı, başta Zerda, Ihlamurlar Altında, Asi, Aşk Hırsızı, Karakolda Ayna Var, Aşka Sürgün… olmak üzere.
Çukurda, olayların geriye dönüş (flash back) biçiminde bayan kahramanınca anlatılan (birinci tekil kişinin ağzından anlatılan), yerinde kullanılan argoyla dikkat çeken bir roman.
GERİLİM-MERAK
Roman psikolojik bir ağırlık içinde başlıyor. Romana adını veren Çukurda romanın ilk bölümlerinden birinde veriliyor ve sonlarda çukur üzerinde yine duruluyor. Baş taraflarda verilmesi bu romanın gerilimini artırmak içindir. Okurun merak ve nefesini kontrol altında tutmayı biliyor yazar.
Yazar romana hızlı bir biçimde giriyor, geriye dönüşlerle baştaki yaşananlara ayna tutmaya çalışılıyor, ama azar azar. Yeri geldikçe açıklanıyor. Bir yapıtı okunur kılmak için böyle şeyler gerekli iyi bir öykünüzün yanında.
UZAM
Uzam yapıtın ilk tümcesinden sonuna kadar İstanbul’dur. Özellikle Beyoğlu üzerinde durmak gerek, kentten çok uzaklaşmadan. Taksim ve Beyoğlu adeta okura sokak sokak gezdirilmektedir, bugün kullanılan bir çok mekanın yanında: Sıraselviler, İmam Adnan Sokak, Kazancı Yokuşu, Beyoğlu Çikolatası, Nevizade, İstiklal Caddesi, Çiçek Pasajı, Cihangir, Firuzağa, Galatasaray…
Uzam – Kahraman Benzerliği:YALNIZLIK
Yazarın Uzam olarak seçtiği İstanbul ve kahramanı arasında benzerlikler vardır. Birçok ortak noktanın yanında en büyük paydaları yalnız olmalarıdır. On beş milyona yaklaşan nüfusuyla İstanbul kentin büyük bir hastanesinde çalışan kahramanı yalnızdırlar. Kahramanımızın bir erkek arkadaşı olmasına karşın aralarında duygusal anlamda ciddi bir bağ olmadığını görüyoruz.
“Tek başıma olmaktan yorulmuştum. Sevgilim dediğin oğlan beni yeterince sevmiyordu. Hakikaten kimsem yoktu benim Özgür dışında. Hakikaten çaresizdim.” (s.117)
ANLATICI-YAZAR-KAHRAMAN
Yazarın Ankara doğumlu olmasa da, bu kentte büyümesi… Yapıtta kahramanın ağzından geriye dönülerek bu günlere gidiliyor. Anlatılanlar yazarın yaşamıyla benzerlikler taşımaktadır.
“Ankara’da Keçiören’deki evimizin önündeyim. Sarı boyalı, üç katlı, bahçeli, şirin evimizin önünde. Yukarı kattan gelen bağırtılar kulaklarımı tırmalıyor.” (s.124)
“Keçiören’den çocukluk arkadaşlarım sağda solda ip atlıyor ya da çiçek topluyorlardı. Ece , Hümeyra, Nur Füsun, hepsi oradaydı…” (s.133)
Kahramanımız da tıpkı yazarımız gibi biyokimya alanında Ankara’da eğitim görmüş, İstanbul’da bir hastanede görevlidir.
“Tam karşısındaki sandalyeye oturmuştum. “Ankara’dan geldim,” diyordum saygıyla. “Nerede oturuyorsun,” dedi birden.” (s.96)
Anlatıcı –yazar-kahraman örtüşmesine yapıtın daha birçok yerinde rastlıyoruz. Bu benzeşme yapıtın inandırıcılığını artırmakla kalmayıp, anlatıma sıcaklık ve sürükleyicilik vermektedir.
GÜNCELİ ANLATMAK
Günceli anlatmak yazara kimi kolaylıklar sağlar. Sanılır ki, yazar işin kolayına kaçar. Günceli yazmaya kalkan yazarın önünde bir mayın tarlası vardır. Bu yolda birer birer temizlemese mayınları kötü olur. En ufak bir bilgi yanlışlık… Patlayan mayınlar yazarlık yaşamını noktalayabilir. Çünkü olaylar yakın zamanda olduğu için kişiler ve olayların üzerinden sis perdesi henüz kalkmamıştır. Her şey taptazedir. Gerçekmiş gibi görünenler ileride yanlış çıkabilir.
Neşe Cehiz, Çukurda adlı romanında yakın zamanı yazmış. Bir kentten hareketle ülkemiz ve insanımızın bugünü hakkında bilgi vermekle kalmayıp geleceğe ilişkin kimi ipuçları da vermiş.
Küreselleşmeden sağlıktaki özelleştirmeye, hastanın müşteri olarak görülmesine terör olaylarına kadar değinmiş.
“İşi mişi bırakıp Galatasaray’a bombanın bir saat kadar önce patladığı konsolosluğa koşmuştum hızla… Galatasaray çoktan polis şeridiyle kapatılmıştı. Binalardan çatır çatır cam kırıkları dökülüyordu yere. Biraz önce parçalanmış cesetlerin kaldırıldığı bölge elli metre kadar ötemdeydi.” (s.70)
Günümüz İstanbul’unda geçen, anlatıcı-yazar-kahraman benzeşmesinin olduğu, dozunu iyi ayarlayarak kullandığı argoyla günümüz insanının sorunlarının öğretici olmadan aktarılan, psikolojik öğeleri de barındıran bir roman.
Neşe Cehiz, Çukurda, Everest Yayınları 1. Basım-Nisan 2008, İstanbul
