23/10/2009-Radikal Kitap
Pete Johnson kitapları, çocukların yaşamın ilerleyen yollarında yersiz korkulara karşı hazırlıklı olmalarını sağlayan, anne baba ilişkilerini düzenleyen, arkadaşlık ve dayanışma yollarını açan ama şiddete, çeteleşmeye giden yolu kesen yapıtlardır

MUSTAFA ASLAN

Pete Johnson, masalların ve sinemanın büyülü anlatımını birleştirdiği dokuz yaş üstü çocukların okuyabileceği yapıtlarıyla ülkemiz okurlarıyla buluştu. Yazarın bu buluşmayı sağlamasında, sinema eleştirmeni olmasının payının büyük olduğu kanısındayım. Bugüne değin Türkçede Kül Adam, Hain, Korkusalanlar, İntikamcı ve Hayalet Hırsız adlı beş yapıtı yayımlandı.
Pete Johnson, Kül Adam’da doğu edebiyatının başyapıtlarından Binbir Gece Masalları’nın vazgeçilmez kahramanlarından cinden söz ederken, “..kasetten çıkan Kül Adam ya da lambadan çıkan cin” der. Çağdaş bir masalcı olan yazarın bilinen kalıpların dışına da çıktığını söylemek pek de abartı sayılmaz. Yapıtlarında, modern yaşamın getirdikleriyle, masal öğelerinin sımsıcak bir sinema dili içinde harmanlandığını görüyoruz.
Johnson’ın dilimize kazandırılan beş yapıtında da öykü içinde öykü vardır. Kül Adam’da külden bir adamla aynı öykü içinde yer almak isteyen bir kahramanla karşı karşıya olduğunuzu anımsatmak isterim. Hayalet Hırsız’da kaybolan montu araştırırken, İntikamcı’da ortaya çıkan yeni bir sorun karşısında kahramanımızın ölen dedesiyle yaşıyormuş gibi yaptığı söyleşiler yeni bir öykü oluşturmakla kalmayıp okuru yeni sorulara hızla yanıt aramaya yönlendiriyor.

Müdahaleciliğe karşı bir yazar
Johnson’un yapıtlarında hep kötülere karşı verilen bir mücadele vardır. Bu uğraş sonucunda elbette kötüler yenilgiye uğratılır. Hain’de bir çetenin alt edilmesi birçok açıdan önemlidir. Hele hele şiddete başvurmadan yapılması bir başka açıdan dikkat çekicidir. Çünkü kötüyü yenmek adına şiddete başvurmak, yasal yollara başvurmak varken, bir başka yanlış olarak gösteriliyor kitaplarında. Çocukların şiddete şiddetle karşılık vermemeleri, yasal yolların seçilmesi, paylaşım ve dayanışmanın yolunu açan ‘birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için’ duygusunun verilmesi önemlidir. Pete Johnson’ın yapıtlarında verilen ileti nettir. Bencilliğe kapılar kapatılmıştır. İntikamcı’da fiziksel gücün çok da önemli olmadığı, zihinsel etkinliğine göre kişinin bir yerlere geleceği görüşü baskındır. Dayanışmayı Kül Adam’da, “İki kişi her zaman bir kişiden iyidir” sözü ile öne çıkarır.
Pete Johnson’un yapıtlarında anne baba ve çocuk ilişkisi, daha doğrusu aile, izleklerin önem sırasına göre söylemek gerekirse hiç de gerilerde kalmaz. Anne baba ya da aile büyükleriyle iyi ilişkiler kurması, çocuğa model oluşturmasının yanı sıra, karşılaştığı sorunlar karşısında savrulmasını da önleyebiliyor. Çocuğa karşı müdahaleci bir tutuma karşıdır, yazar. Çocuğa güven duyusunu eksik etmeden, onun yanında olduğunu duyumsatarak davranmak en iyisidir. Çocuğun kişilik gelişiminin önündeki böyle engelleri kaldırmak gerek ama ilgisiz de olunmamalıdır. Onun yolundaki engerekleri yok etmede aile ile iyi ilişkiler önem taşır.
Pete Johnson’ın yapıtlarında eğitimle ilgili görüşleriyle de karşılaşıyoruz. Hayalet Hırsız’ da katı okul kurallarını eleştirir, disiplin odasına hapsedilen kahramanı aracılığıyla. Disiplin odasına öğrencilerin taktığı adıyla alaycı bir dille “tımarhane hücresi “ der. Hayalet Hırsız’ ın başkişisi Alfred; anlayışsız, katı öğretmenlerden birine “Kurabiye Burun” lakabını takmıştır. Yazarın eğitimle ilgili görüşleri sadece okul ve öğretmenlerle sınırlı değildir. Eğitimin toplumun her alanında ailede de sürdüğünü görüyoruz. Ailelere, çocuklarına ilişkin yararlanabilecekleri bilgiler veriyor. Örneğin: Çocuktaki ani davranış değişikliklerinin nedenleri... Çeteye para yetiştirmek için, Hain’de annesinin cüzdanından para çalmaya yönelen çocuğun davranışlarının değişiminin altındaki nedenleri verir.

Doğaüstü ve hayal gücü
Doğaüstü ve hayal gücü kavramlarının birbiriyle ayrılma ve birleşme noktaları olabildiğince ince bir yerdedir. Johnson, yapıtlarında da karşımıza çıkan hayalet gibi doğaüstü varlıkları hayal gücüne dayandırarak açıklar. Hayal gücü ile birleştirilen bir başka nokta ise aşırı istek. Bir kişi bir şeyi çok isterse istediğini görür gibi olabilir ama bu gerçek değildir... İşte Pete Johnson’ın yapıtlarındaki doğaüstü güçlerin açıklanması: Çocuğun boş bir şeyin ardında koşması ya da korkmasının önü açıkça kesilir.
O, çocukların korkutulmasına karşıdır. Büyü, hortlak ve doğaüstü yaratıkları korkutucu olmaktan çıkarmak için düşgücünün aşırı istekle birleşmesi açıklamasını yapmış yapıtlarında. Çocuklar korkmasın, ama dikkatli kullanılan düşgücüne de bir sınır çizilmesin isteğidir, yazarın bu ediminin altında yatan. Düşgücünün bizi ele geçirmesine izin vermeden, her şeyin beyinde bittiğini bilerek hareket etmeliyiz görüşü belirgindir.
Pete Johnson kitapları dokuz yaş üstü çocukların yaşamın ilerleyen yollarında yersiz korkulara karşı hazırlıklı olmalarını sağlayan, anne baba ilişkilerini düzenleyen, arkadaşlık ve dayanışma yollarını açan ama şiddete, çeteleşmeye giden yolu kesen yapıtlardır.

KÜLADAM
HAYALET HIRSIZ
KORKUSALANLAR
HAİN
İNTİKAMCI
Pete Johnson’ın yazdığı Tuba Yılmaz’ın çevirdiği kitaplar Büyülü Fener Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.