MACELLAN

 

Stefan Zweig’in Can Yayınları arasında çıkan önemli biyografi çalışmalarından birisi de ‘Macellan’dır. Yapıt, dünyanın geleceğini etkileyen kişilerden birinin yaşamını tarihi atmosfer içinde vermiştir. ‘Macellan’ belgelerle boğup, okutmama engelinde tutmayan bir kitap. Yazar, elde ettiği belgeleri derin kültürünün süzgecinden geçirip, usta kalemini kullanarak tümcelerini oluşturmuş.

 

Kişisel gelişim

 

Son yıllarda kişisel gelişim kitapları oldukça ilgi görüyor. ‘Macellan’ bir kişisel gelişim kitabı olarak hazırlanmış bir kitap olmamakla birlikte bu alanda da dikkate alınacak yapıtlardan birisidir, tarihe yön veren öteki kişilerle ilgili olanlar gibi.

 

Stefan Zweig’ın ‘Macellan’  adlı yapıtının kişisel gelişim alanına girmesinin nedeni kahramanının kişiliğinden kaynaklanmaktadır. Liderlik, başarı, güçlükler karşısında yılmama, yaratıcı düşünme, karar verme ve uygulama…  konularından kaynaklanmaktadır.

 

“Macellan’ın kişilik olarak sert, keskin bir yaradılışı vardı; ayaklanmadaki tutumundan da anlaşıldığı gibi, filosunu sıkı bir disiplin altına almıştı, hoşgörü nedir bilmezdi, başkalarının fikrini dikkate almazdı. Ama ne kadar sert olursa olsun asla zalim olmama onuruna sahiptir…” (s.187)

 

Keşifler ve yerli soykırımı

 

Tartışılan konulardan olan kaşif, keşif ve yerli soykırımı konusuna da değiniliyor, Stefan Zweig ‘Macellan’ adlı yapıtında.Macellan, Cortez ve Pizarro ile karşılatırıyor. Macellan’ın yerliler konusunda, bunlara göre olabildiğince dikkatli davrandığı, yapıtta belirtiliyor.

 

“Macellan dürüst davranıp bu barışı korumak için elinden gelen herşeyi yapar. Kana susamış adamlarını hemen ortalığa salan, yerlileri barbarca öldüren ve köleleştiren, tek dertleri keşfettikleri ülkeleri olabildiğince acımasız ve hızlı bir biçimde, soymak olan Cortez ve Pizarro’nun aksine çok daha ileri görüşlü ve hümanist bir kaşif olan Macellan…” (s.187)

 

Dünya, ölüm ve haklılık

 

Birçok konuya değinilen yapıtta haklılık ve ölüm konularına da değiniliyor.

 

Dünyanın yuvarlak olduğunu yaptığı geziyle (Sevilla’dan hareket edip Sevilla’ya geri dönmesi) kanıtlayan, ölüsü bile bulunmayan Macellan’ın İspanyol Kralı ile yaptığı sözleşme yapıtın sonunda veriliyor. Buna göre Macellan’a ve ailesine keşfettiği yerlerle ilgili haklar ve ayrıcalıklar verileceği belirtiliyor. Ancak yolda öldürülmesi sonucunda ise ailesi ve çocuklarına verilen sözlerin hiçbiri yerine getiriliyor. Aksine Baharat Adaları üçyüz elli bin düka karşılığında Portekizliler’e satılır. Macellan’ın ölümü elde edeceği bütün hakları da ona ve ailesine yitirtiyor.

 

“…Bir gemi Sevilla Limanı’ndan yola çıkıp dümdüz gittikten sonra tekrar Sevilla Limanı’na döndüğünden beri, dünyanın kendi ekseni etrafında dönen yuvarlak bir top olduğu ve tek bir denizin tüm denizleri birbirine bağladığı kesin olarak kanıtlanmıştır.” (s.221)

 

 

Macellan, Türkler ve Haçlı seferleri

 

Yapıtta, Stefan Zweig Türkler ve Müslümanlardan birkaç yerde söz eder. Giyim kuşamla ilgili Türk giysisini anlatıyor. Baharat yolunda ticareti elinde tutanlar arasında Türkler de vardır. Ancak Arap ve Türklerin aracılığıyla ticaret yapmak olasıdır.

Haçlı Seferleri’nin Doğu’nun zenginliklerinin kıskanılması sonucunda düzenlendiğini belirtiyor. Bu seferleri sadece dini açıdan değerlendirmenin yanlışlığını geri plana atıp, ekonomik yönünü öne çıkarıyor.

 

“…Hindistan ticareti ancak Türk ve Arap tacirler aracılığıyla yapılabilmektedir. Bu durumda mallar Avrupalı tüketici için gereksiz yere pahalılaşmaktadır.” (s.20)

 

Stefan Zweig’ın başarılı biyografi çalışmalarından ‘Macellan’ birçok açıdan öne çıkan bir yapıt. Kişisel gelişim konusunda göz ardı edilmeyecek bir kitap olmakla birlikte, yeryüzünün geleceğini belirleyen yılları, yerli soykırımı gibi tartışmaları da bağrında taşıyan okunması gereken bir yapıt.

 

 

Stefan Zweig, Macellan (Biyografi),Almanca Aslından Çeviren:Zehra Aksu Yılmazer, I. Basım: Şubat 2010, Can Yayınları-İstanbul