DEVLETLE BAŞA ÇIKMAK
Alfa Yayınları Suraiya Faroqhi'nin Devletle Başa Çıkmak (Osmanlı İmparatorluğu'nda Siyasal Çatışmala ve Suç 1550-1720) adlı çalışmasını Hamide Koyukan Bejsovec çevirisiyle okura sunuyor.
Önsöz'de işlenen konu başlıkları şöyle sıralanıyor: Üretim tarzları, Tarih sosyolojisinin etkisi, Bazı temel varsayımlar, Osmanlı vergi mükelleflerinin siyasi faaliyetleri, Toplumsal gerilimin klanıtı olarak suç hikayeleri, Suç hikayelerinin kaynakları ve Suç ve cürüm hikayeleri.
I. XVI. ve XVII. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'nda "Tabandan tavana" siyasi inisiyatifler:Mevcudiyetlerine dair bazı kanıtlar adlı bölümde yer alan konu başlıkları şöyle sıralanıyor:Yerel merkezli siyasi inisiyatifler,:Yeni ikincil kaynaklardan kanıtlar, Osmanlı Devleti'nin "dönüşümü" ile ilgili tartışmalar, "Tabandan tavana" siyasi inisiyatifler, Ayan ve eşraftan siyasi talepler:Birkaç örnek, Sonuç.
II. Osmanlı Vergi Mükellefleri Arasındaki Siyasi Faaliyetler ve Saltanatın Meşrulaştırılması Sorunu (1570-1650) başlığıyla verilen bölümde yer alan konu başlıkları şöyle sıralanıyor: Davacılar ve memurlar, Davacının davasının takdimi:Kadim geleneğin rolü, Davacının davasının takdimi:Yazılı belgelere başvurmak, Resmi kanunsuzluk:Valiler ve adamları, Kadılar hakkında şikayetler, Alt kademeden ulemaya dair şikayetler, Vergi yükümlüleri hakkında şikayetler:Mualifin sunumu, Pazarlık kozları: Göç tehdidi, Pazarlık kozları: Memurları köye sokmamak, Dilekçeçilere ve memurlara sultanın takdimi, Sonuç.
III. XVII. Yüzyıl Osmanlı Anadolu’sunda Meşru Müdafaa Aracı Olarak Şeyhlik adlı bölümdeki konu başlıkları şöyle sıralanıyor:Üç farklı şeyh çeşidi, Anadolu kırsalındaki zaviyedarların toplumsal durumu, Zaviyedarların kendi ayrıcalıklarını savunmaları, Arabulucu olarak şeyh, Köylülerin meşru müdafaası, Sonuç:Şeyhler ve meşruiyet.
IV. 1600'lerde Anadolu Kırsalında Yaşanan Siyasi Gelişmeler:Bir Yorumlama Çalışması adlı bölümdeki konu adları şöyle sıralanıyor:1600'lerdeki Osmanlı isyanlarını açıklamak:Akdağ modeli, "Nüfus baskısı" ve Celali İsyanları:Bağlantı kopukluğu mu?
V. İlmi Çin'de Aramak:Celali İsyanlarını Yorumlama Çabası adlı bölümdeki konu başlıkları şöyle sıralanıyor:Vergi ödeyenler ile vergi toplayanlar arasındaki husumet, Doğa ve felaketleri ve insan faili, Azalan pastadan pay kapmak, Bir Çin karşılaştırması,Soyguncu çetesinde eşkıya ordusuna, Bir Celali çetesine katılmak, Anadolu'da neden hiç kazak görünmez? Çete oluşumunun ileri modeli, "Asker eşkıyalar" ve meşruiyetsiz asiler.
VI. Siyahi Kölelerin ve Azatlıların Şenlikleri (Aydın, 1576) adlı bölümdeki konu başlıkları şöyle sıralanıyor:Vakanın olguları, Osmanlı siyahileri arasındaki şenlikler, Bir yorumlama çabası, Toplumsal gerilimlerin dışa vurulması.
VII. Ankara'da Kalpazanlık adlı bölümdeki konu başlıkları şöyle sıralanıyor: İki dava, Neden sahte para basılır? Yerel darphaneler ve kalpazanlık, Sahte para imal edilişi, Toplumsal ilişkiler, Cezalar ve Sonuç.
VIII. Çorum'da Haydutların Hayatı ve Ölümü adlı bölümde yer alan konular şöyle sıralanıyor: Olay mahalli, Soyguncular, Bir kadıyla husumet, Eşkıyaların bakış açısından, Mahkeme ve infaz, Sonuç.
IX. Osmanlı Anadolu’sunda Eşkıyalar, Asiler ve Otorite adlı bölümdeki konu başlıkları şöyle sıralanıyor:Yüzyılın başında yol kesen eşkıyanın meydan okuması, kefalet, Teminatlar, "Yeni Üsluplar," Köylüler, kadılar ve yöneticiler, Çallı kefiller, İtaatkar bir tebaa mı?
X. Fetihten Elli Yıl Sonra:Osmanlı Girit'inde XVIII. Yüzyıl Reformları adlı son bölümde yer alan konu başlıkları şöyle sıralanıyor: Kalelerin tekrar inşası ve donanımı, Vergilendirme: Sürekli bir ihtilaf kaynağı, Zeytinyağı ve Sonuç.
Suraiya Faroqhi'nin Devletle Başa Çıkmak adlı yapıtı siyasal çatışmalar konusunda bildiklerinize yeni bilgiler katabilecek bir yapıt.
MUSTAFA ASLAN
......................................
Devletle Başa Çıkmak (Osmanlı İmparatorluğu'nda Siyasal Çatışmalar ve Suç 1550-1720), Çeviren: Hamide Koyukan Bejsovec, I. Basım:Alfa Yayınları, İstanbul, Ekim 2016
