Fotoğraf:Kadir İncesu


KIRMIZI KARANFİL NE RENK SOLAR?

 

Feyza Hepçilingirler edebiyat ve kültür alanlarında yapıtlarıyla tanıdığımız birisi. O, çocuk edebiyatından, öykü, roman ve dil üzerine yapıtlar ortaya koymuştur.

 

Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar?  kendi yaşamından yola çıkarak yazdığı bir kadının olağanüstü bir dönemde verdiği olağanüstü savaşımının romanıdır. Bu yanıyla yazar-anlatıcı kahraman-yazar benzeşmesi vardır. Yazarın yaşamıyla anlatıcı ve kahramanınınkini karşılaştırdığımızda büyük ölçüde benzeştiğini görüyoruz.

 

12 EYLÜL FAŞİZMİ

 

Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar? 12 Eylül faşizmini anlatan sayılı yapıtlardandır, bana göre. Hepçilingirler’in aynı dönemi anlatanlardan farklılığı düşünen beyinler üzerindeki baskıyı, kırımı yok etmeyi dile getiriyor. Bunlara karşı hukuk mücadelesi veren ve kazanan kahramanımız umut aşılıyor okura.

 

Kahramanımız annesini kardeşinin (O da Almanya’ya sığınmacı olur) doğumu sırasında yitiren, zorluklar içerisinde babaannesinin yanında okuyor. Zorluklar içerisinde bitirdiği okullardan sonra İzmir’deki bir üniversitede evli ve iki çocuklu öğretmendir. 12 Eylül darbesiyle öğrencilerinin birinin ihbarıyla derslerinin içeriği nedeniyle Trabzon’daki Fatih Eğitim Fakültesine sürülür. Ama tek neden bu değildir. Atatürk’ün kurduğu önemli kurumlardan biri olan Türk Dil Kurumu’nun yapısıyla oynanmasının yanlışlığını vurgulayan sert bir konuşma yapar, Ankara’da Milli Eğitim düzenlenen bir toplantıda. Ardından bu kurum kapatılır ve…

 

KADIN VE ANNE OLMAK

 

Kahramanımız bir yanıyla sürgüne karşı hukuk mücadelesi verirken, bir yandan da bir kadın ve anne olarak da savaşım verir. Çünkü onun binbir zorlukla elde ettiği öğretmenliği bırakıp ‘evinin kadını’ olması istenmektedir. Hemcinslerinin bile dillendirdiği kadının çalışmaması gerektiği düşüncesine edimleriyle karşı çıkıyor. Kahramanımız hem hemcinslerine karşı, hem de karşı cinslerine karşı bir savaşım verir. ‘Evinin kadını’ olma rolünü benimseyen çoğu kadın  (Başta kaynanası olmak üzere) onun çocuklarını İzmir’de bırakıp sürüldüğü Trabzon’a gitmek yerine istifa edip çocuklarının yanında kalmasını uygun görmektedir. Yazar bunu yaparken feminist kolacılığa kaçmıyor. Yeri gediğinde kadınların zor duruma düşürdüğü erkeklerden de söz eder.

 

 

 

EĞİTİM

 

Feyza Hepçilingirler geriye dönüşlerle anlattığı romanında eğitim konusunda da bilgi vermektedir. Özellikle iyi bir yöneticinin, öğretmenin, öğrencinin kısacası eğitimin nasıl olması gerektiği konularında.Eğitim kurumlarının nasıl olması gerektiği konusunu olumsuz tipleri göstererek yapar bu işi. Genellikle de 12 Eylül 1980 sonrası olduğu için olumsuz örneklerdir, bunlar.

 

KARADENİZ VE TRABZON

Romanın ağırlıklı uzamı Trabzon’dur, her ne kadar başlangıç yeri İzmir olsa da. Yazar genel Karadeniz özelliklerinden Trabzon özeline iniyor. Doğa ve kent yaşamına ilişkin anlattıklarını bölgenin öteki kentleriyle de ilişkilendirerek veriyor.

 

Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar ? bir döneme ışık tutan dil, anlatım ve kurgusuyla iyi bir roman. Hem dönemi merak edenlere hem de iyi bir roman okumak isteyenlere önerilir.

 

*Feyza Hepçilingirler,  Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar ? 5. Basım:Nisan 2009, Everest Yayınları-İstanbul