Kırık Deniz Kabukları

Kırık Deniz Kabukları Selim İleri'nin parçalar bir araya getirilerek okunması gereken bir roman. Bu parçalar romanın içinde olduğu gibi başka romanları da okuyarak tamamlamamız gerekiyor. Başta Aşk-ı Memnu, Eylül, Nur Baba olmak üzre Gnç Kız Kalbi, Karanfil Ve Yaemin, Zavallı Necdet, Son Yıldız... okunması gereken yapıtların adlarını anlatıcı okura roman boyunca not ettiriyor.

 

"romanlar hayatı yapar"mı?

Kırık Deniz Kabukları, Halid Ziya Uşaklığil'in oğlu Halil Vedad'ın özkıyımla (intihar) sonlanan yaşamını anlatmaktadır. Yazar bunu yaparken Halid Ziya'nın Aşk-ı Memnu, Mai ve Siyah Mehmet Rauf'un Eylül'ün kahramanlarıyla kimi benzerlikler kuruyor, ayrıldığı noktaları gösterdiği yerler az da olsa var.  Halid Ziya'nın oğlu halil vedad'ın yaşamını romanlar üzerinden anlatan iİleri'nin üzerinde durduğu noktalar psiklojik ağırlıklı genellikle. AçıkçaKırık Deniz Kabukları'nda "romanlar hayatı yapar" denilmektedir.

 

"...

Böylece Halil Vedad, kendi hayatını yaşadıktan sonra, babasının eski romanındaki Behlul'le özdeşleşiyor, Behlul'un yeni hayatını... romandan sonraki hayatını sürdürüyor, kimbilir belki de bu kez hem Behlul hem de Halil Vedad mutluluğa erişiyorlar." (s.36)

eleştiriler

Selim İleri'nin Kırık Deniz Kabukları'nı yazmadaki ereği sadece Halid Ziya'nın oğlu Halil Vedad'ın yaşamını anlatmak değildir. O,  Cumhuriyet dönemine ilişkin eleştirilerini yöneltiyor, bu romanıyla. Önce Atatürk'ün himayesine karşın Halil Vedad'ı sürekli engelleyen "Vekil" yöneltilen eleştirinin bir yönü öteki yanı ise Yakup Kadri Karaosmaoğlu'nun Nur Baba adlı yapıtı yoluyla dini kurumlara ilişkin yapılan uygulamalara yönelik eleştirilerini dile getirmektedir. Yapıtın "Elem ve İhtiras" adlı bölümünde daha belirgin olarak görüyoruz.

"Vekil"in oğlunu engellemesini kaldırmak için Mustafa Kemal'e Halid Ziya mektup yazar.

 

"Oysa Cumhuriyet Türkiyesi'nin herhalde saygı duyması gereken romancı, bir mektup kaleme alıyor, oğlu Vedad Uşaklıgil'in yıllar yılı sürüp gitmiş hariciyeceilik serüvenini Atatürk'e bir kez daha aktarıyordu." (s.147)

 

Selim İleri'nin Kırık Deniz Kabukları adlı yapıtı siyasal tarihimize ilişkin eleştilerinin yanında yazın tarihimize ilişkin kimi değinmelerde de bulunuyor. Halid Ziya için düzenlenen programda olanları anlattığı bölüm, Tevfik Fikret ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu'na ilişkin görüşleri...

 

 

Selim İleri, Kırık Deniz Kabukları, Everest Yayınları'nda 1. Basım: Haziran 2009-İstanbul