Siegfried Lenz Alman Edebiyatı’nın ülkemizde bilinen yazarlarından biridir. Ülkemizde yakınlarda Everest Yayınları arasında çıkan ‘Almanca Dersi’ adlı yapıtı II.Paylaşım Savaşı yıllarını anlatıyor. Edebiyatımızda da dünyanın yaşadığı bu felaket yıllarını anlatan saygın yapıtlar bulunuyor.

‘Murtaza’   ve ‘Almanca Dersi’

 Ülkeler değişik olsa da zaman zaman kimi alanlarda benzer durumlarla karşılaşılıyor. Edebiyat alanında da aynı durum söz konusu…

Orhan Kemal’in ‘Murtaza’ ile Siegfried Lenz’in Ayşe Sarısayın’ın dilimize kazandırdığı  ‘Almanca Dersi’   adlı yapıtlar arasında kimi benzerlikler görülüyor. Anlatıcılar farklılık gösterse de azımsanmayacak ortak noktaları görüyoruz.

Orhan Kemal, Lenz’in ‘Almanca Dersi’ adlı romanını okuduğunu, kahramanı ‘Murtaza’nın ikizi sayabileceğimiz Alman polis memurunu tanıdığını sanmıyorum. İki yazarın birbirinden etkilenmesi söz konusu değildir.

İki yapıtın  ortak noktaları arasında kahramanların kolluk görevlisi ve görevlerine çok düşkün kişiler olarak karşımıza çıkıyor. Kolağası Hasan Bey’in yeğeni olan Balkan göçmeni ‘Murtaza’ özel güvenlik görevlisi, ‘Almanca Dersi’nin kahramanı ise bir polis. Her iki yapıtta iş iki kahramanın psikolojik yapısında düğümleniyor. Görev tutkusu her şeyin üstündedir, farklı dillerde yazılmış ‘Murtaza’ ve ‘Almanca Dersi’ adlı romanların kahramanları için. İki kahraman da çocuklarına hiç iyi davranmazlar. Orhan Kemal’in kahramanı kızını döverek öldürürken ‘Almanca Dersi’ndeki polis memuru çocuğuna karşı şiddet uygulamaktan geri kalmıyor.

Lenz’in ‘Almanca Dersi’ adlı romanındaki kahramanı çocuklarına karşı alabildiğine şiddet uygular, onun için önce görev gelir. Hatta Nazilere katılmayıp kendini sakatlayan oğlu Klaas’a ve… Romanının anlatıcısı ve önemli kahramanlarından küçük oğlu Siggi’nin polis memuru babasının yanında bir değer taşımadığı görülüyor.

“Kararı beni şaşırtmıştı, o zamanki algılarıma göre her şeye rağmen hafif kalmıştı çünkü Klaas’a verdiği ceza, evin yasaklanmasıydı:Dinleyin! Ben yaşadığım sürece bu evden içeri adım atamaz. Ayrıca Klaas’ı düşünmek, adını söylemek de yasak!” (s.367)

Orhan Kemal ve Siegfried Lenz farklı dillerde yazsalar da kahramanlarının ortak yanlarının olması, benzer tipleri ortaya koymalarını engellemiyor. ‘Murtaza’ ve ‘Almanca Dersi’ adlı yapıtlardaki Murtaza ve polis kahramanı birbirine birçok açıdan benziyor. Onun   için Almanların ‘Murtaza’sı diyebiliriz.

Siegfried Lenz, Almanca Dersi, Çeviren:Ayşe Sarısayın, I.Basım:Everest Yayınları, İstanbul-Nisan 2012