İSTANBUL HATIRASI
Ahmet Ümit’in ‘İstanbul Hatırası’ adlı yapıtı gerilimin dünyanın sayılı kentlerinden birinin tarihiyle at başı gittiği bir roman.
Dünden bugüne İstanbul
Ahmet Ümit ‘İstanbul hatırası’ adlı yapıtında İstanbul’un dünden bugüne uzanana tarihini veriyor. Ustalıkla yerleştirilen, yeri geldiğinde ilgili konuların verildiği romanda kentin tarihi okuyucuyu sıkmadan aktarılıyor. Özellikle kentin ilk kuruluşu ve kurucularından bugüne değin uzanana serüveni ilgi çekiyor.
Bunun yanında yapıt zaman zaman kimi özel ayrıntılara dikkat dağıtmadan giriyor. Buradan da Sinan’ın kimi eserlerinin öyküsünün öğreniyoruz. Örneğin:Mimar Sinan’ın Mihrimah Sultan’a olan gizli sevdası ve onun adına yapılan eserler gibi.
“Kimileri Mimar Sinan’ın içerde babasının yanında yatan Mihrimah Sultan’a aşık olduğunu söyler. Ama bir mimar parçasının sultan kızına gönlünü kaptırması olacak iş değilmiş. Zavallı mimar da aşkını kalbine gömüyor. Ama bir mimar parçasının sultan kızına gönlünü kaptırması olacak iş değilmiş. Zavallı mimar da aşkını kalbine gömmüş. (…) .. Mihr, güneş demekmiş, mah ise ay, yani sultanın ismi güneş ve aymış. Sinan güneşin battığı yere bir cami, ayın doğduğu yere bir başka cami yaparak sultana olan sevgisini en anlamlı biçimde dile getirmiş.” (s.504)
Elbette bu bir tarih kitabı değil. Ancak yazarın tekniği sayesinde sıkılmadan gerilim kalıpları içinde dünya kenti İstanbul’un geçmişi ve bugünü veriliyor.
Sümerlerden Türklere ay yıldız
İstanbul’un ilk kuruluş yeri olarak kabul edilen Sarayburnu’nda öldürülen birinin avucunda bulunan ay yıldızı sikke bir konuyu açıklıyor roman aracılığıyla: Ay yıldızın sembol olarak daha önce nerelerde kullanıldığı.
“Ama dert etmeyi, gökyüzünde ayla yıldızın buluşması pek kolay rastlanacak bir olay değil. O yüzden bizden binlerce yıl önce de başka kavimler bu sıra dışı olayı kendilerine sembol yapmışlar. Örneğin Sümerler de ayla yıldızı kullanmışlar.” (s.39)
Türk bayrağında bulunan ay ve yıldızın daha önceleri de başka uygarlıklarda kullanıldığını öğreniyoruz, ‘İstanbul Hatırası’nda.
Çevre ve doğal yapı
Yapıt dünden bugüne uzanan bir düzlemde tarihini vermenin yanında çevre ve doğal yapı ile ilgili sorunlarını da masaya yatırıyor. Yapıtın örgüsü da bu konuları vermeye oldukça uygun. Bir kere öldürülen kişilerin ve çevrelerinde oluşan ağ ister istemez doğal yapı bozucusu betonlaşmayı gündeme getiriyor.
Çevreci ve doğal yapının durumunu yakından ilgilendiren kahramanları sayesinde kentin tarihi dokusu ve üçüncü köprünün getireceği ve götüreceği de tartışmaya roman aracılığıyla açılıyor.
Ahmet Ümit’in ‘İstanbul Hatırası’ adlı yapıtı bir gerilim romanı olmanın yanında İstanbul’un tarihini bugüne değin öğrenmeye de yarıyor. Bu yönüyle yapıt ortaöğretim kurumlarında yardımcı ders kitabı olarak da okutulabilir, bence. Tarihi sevdirerek öğreten güzel yapıtlardan birisidir, ‘İstanbul Hatırası.’
Ahmet Ümit, İstanbul Hatırası, I. Basım :Haziran 2010, Everest Yayınları-İstanbul |
